Μαίρη Μανωλάκη, Κοινωνιολόγος
Επιβλέπων καθηγητής: κ.Χτούρης Σωτήρης
Επιβλέπων καθηγητής: κ.Χτούρης Σωτήρης
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010,2011, σε δείγμα 10 ατόμων ηλικίας 17-35, στην Μυτιλήνη και στην Αθήνα, κυρίως ανωτέρου μορφωτικού επιπέδου, στον θεματικό άξονα οικογένεια έγινε προσπάθεια ανάλυσης σε πρώτο στάδιο, μέσω της σύνδεσης με τις κοινωνιολογικές θεωρίες, όπως εκείνη του λειτουργισμού,[1] η οποία λέει ότι ο θεσμός της οικογένειας επιτελεί λειτουργίες όπως: αναπαραγωγή, κοινωνικοποίηση, φροντίδα, παροχή προστασίας και συναισθηματικής υποστήριξης, απόδοση της κοινωνικής θέσης και ρύθμιση της κοινωνικής συμπεριφοράς. Επίσης αναφέρει η θεωρία ότι οι οικογένειες ενισχύουν και ανανεώνουν τους δεσμούς τους μέσω τελετουργικών συμβολικών μηχανισμών, όπως είναι τα οικογενειακά γεύματα και οι οικογενειακές διακοπές.
Αντίθετα η θεωρία των συγκρούσεων βλέπει την οικογένεια ως έναν κοινωνικό θεσμό που εξυπηρετεί τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες. Ορισμένοι θεωρητική της σχολής μάλιστα πιστεύουν, ότι όλες οι στενές διαπροσωπικές σχέσεις περιλαμβάνουν όχι μόνο την αγάπη αλλά και το στοιχείο του ανταγωνισμού. Στη σημερινή εποχή, έχουν αλλάξει άρδην, οι σχέσεις και η μορφή της οικογένειας, με την εισβολή των ΜΜΕ και του ιντερνέτ, τα οποία με τη σειρά τους έχουν αλλάξει τα πρότυπα και τον τρόπο σκέψης, φέρνοντας το θεσμό της οικογένειας σε κρίση και αμφισβήτηση. Φαινόμενο που το στηρίζουν και οι συνεντευξιαζόμενοι από τα λεγόμενα τους. Επίσης οι νέοι, έχουν αρχίσει να θεωρούν πιο πολύ οικογένεια τους φίλους τους παρά την ίδια τους την οικογένεια. Λόγω του ότι περνούν περισσότερες ώρες στο σχολείο και στο φροντιστήριο και στο ιντερνέτ συνομιλώντας με τους φίλους τους, παρά με τα μέλη της οικογένειας τους και ιδιαίτερα τους γονείς, οι οποίοι εργάζονται τις περισσότερες ώρες της ημέρας, διότι αυτό απαιτεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής και ειδικά τώρα σε μια περίοδο κρίσης, παραμελώντας τους οικογενειακούς τους δεσμούς και υποχρεώσεις. Οι οποίοι αντικαθίστανται από το χρήμα και τις υλικές απολαβές.
Αντίθετα στις κλασικές πυρηνικές οικογένειες, η θεμελιώδεις σχέση είναι μεταξύ των συζύγων και των απογόνων τους. Οι συγγενείς αίματος παίζουν περιφερειακό και περιθωριακό λειτουργικό ρόλο.
Όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι έχουν όπως ανέφερα στενούς δεσμούς με την οικογένεια τους, την αγαπούν και εξαρτώνται άμεσα από αυτήν και δεν αποκλείουν και σε μεγαλύτερη ηλικία να εξαρτώνται από αυτήν. Τους κάνει να νιώθουν σιγουριά για το δύσκολο μέλλον και θα καταφύγουν σε αυτή σε κάθε δυσκολία και κυρίως οικονομική. Αυτό είναι και ελληνική νοοτροπία. Στο εξωτερικό πολύ γρήγορα τα παιδιά αποκόβονται από την οικογένεια και ανεξαρτητοποιούνται πλήρως κλείνοντας κάθε δεσμό με την οικογένεια. Πια οι σχέσεις γίνονται πολύ τυπικές και δεν ενισχύουν οι γονείς τα παιδιά τους οικονομικά, εκείνα δουλεύουν για να τα βγάζουν πέρα. Είναι σύνηθες φοιτητές στο εξωτερικό να εργάζονται για τα δίδακτρα για να επιβιώσουν και όχι να τους τα πληρώνουν οι γονείς τους, όπως γίνεται στην Ελλάδα που το θεωρούμε υποχρεωτικό σχεδόν οι γονείς να καλύπτουν την εκπαίδευση των παιδιών τους.
Ιστορικά από πολύ παλιά, έχουμε οικογενειοκρατία[2], η οποία είναι πάρα πολύ δύσκολο να σπάσει. Στις προβιομηχανικές κοινωνίες, όπου κυριαρχούσε η μικρής κλίμακας βιομηχανία και η αγροτική παραγωγή, πυρήνας όλου αυτού του παραγωγικού συστήματος αποτελούσε η πυρηνική οικογένεια και ένα άλλο οικονομικό σύστημα, η φεουδαρχία.
Βέβαια η παραγωγή δεν ήταν μαζική, δεν είχαν ανεπτυγμένα μέσα, όμως ολόκληρες οικογένειες, χειροποίητα, παρήγαγαν όλα τα «καταναλωτικά αγαθά». Δημιουργούσαν βιομηχανίες μικρές, όμως σημαντικές και απαραίτητες, καλλιεργούσαν τα αγροτικά είδη και δημιουργούσαν την οικονομία της περιόδου. Επίσης πυρηνικές οικογένειες ενώνονταν και δημιουργούσαν μεγαλύτερης κλίμακας παραγωγικές ομάδες και μικρές κοινότητες αυτάρκης και αυτοδύναμες, υποτελής όμως του φεουδάρχη.
Η κατάσταση αυτή άλλαξε με την βιομηχανική επανάσταση, η οποία ανάγκασε, άλλοτε ομαλά, άλλοτε με βία, όπως στην περίπτωση της Αγγλίας, η οποία ανάγκασε με την βία τους αγρότες, μικροβιομήχανους και τους κτηνοτρόφους, να γίνουν εργάτες, αγοράζοντας όλη την επαρχιώτικη γη, οδηγώντας τους στην μοναδική λύση να γίνουν εργάτες στις μεγάλες παραγωγικές μονάδες, τα εργοστάσια. Φτηνά εργατικά χέρια, ανειδίκευτα βέβαια, αναγκάστηκαν να στελεχώσουν την καινοτομία στην παραγωγή και να γίνουν αλυσίδα ενός νέου οικονομικού συστήματος παραγωγής, του καπιταλισμού. Η πυρηνική οικογένεια έχασε την ισχύ της και οι σχέσεις της άλλαξαν, αφού τώρα και γυναίκες καλούνταν να στελεχώσουν εργοστάσια και άφηναν τον κλασικό ρόλο τους, ο οποίος τις ήθελε να είναι σωστές νοικοκυρές και σύζυγοι και να φροντίζουν όλη την οικογένεια και τα χωράφια/ζώα/δέντρα. Τώρα και κείνες συνέβαλλαν στην παραγωγή και στην οικονομική επιβίωση με συνέπεια να αλλάξει και ο κοινωνικός τους ρόλος και η κοινωνική τους θέση.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι, η οικογένεια έχει αλλάξει ρόλο και έχει αλλοιωθεί ανάλογα με την ιστορική και οικονομική συγκυρία. Βλέπουμε όμως ότι, η επαρχία έχει ακόμη υπολείμματα από αυτήν την πυρηνική οικογένεια της φεουδαρχίας, ειδικά στην Ελλάδα όπου δεν αναπτύχθηκε η βιομηχανία όπως στη υπόλοιπη Ευρώπη, έμεινε σε πολύ μικρούς ρυθμούς και κυρίως από Ευρωπαϊκές εταιρίες, οι οποίες έκλεισαν και αυτές μετά από καιρό.
Ακόμη λοιπόν στην επαρχία επικρατεί η πυρηνική οικογένεια, είναι μέσα στις αξίες της και όχι μόνο της επαρχίας αλλά και των μεγάλων αστικών κέντρων και αυτό μας το επιβεβαιώνουν και τα λεγόμενα των συνεντευξιαζόμενων μας.
Είναι σύνηθες το φαινόμενο, τα παιδιά να παραμένουν εξαρτημένοι από την οικογένεια μέχρι και το 30ο έτος της ηλικίας τους (μπορεί και παραπάνω) και να εξαρτώνται οικονομικά εσαεί είτε σε μεγάλο είτε σε μικρό βαθμό. Επίσης, είναι σύνηθες η οικογένεια να επηρεάζει το παιδί για το επάγγελμα που θα ακολουθήσει, ή το παιδί ακολουθεί το ίδιο επάγγελμα με το γονέα και κληρονομεί την οικογενειακή επιχείρηση, εάν αυτή υπάρχει. Συνήθως οι γονείς προτρέχουν τα παιδιά, στα επαγγέλματα που εκείνοι θεωρούν προσοδοφόρα και επαγγέλματα “κύρους”, όπως είναι γιατροί, δικηγόροι, δάσκαλοι. Ακολουθώντας μια πιο παλιά πρακτική και νοοτροπία. Βέβαια, όσον αφορά τις συνεντεύξεις όλοι δήλωσαν ότι δεν επηρεάστηκαν από τους γονείς, απλά το συζήτησαν μαζί τους για τη σχολή και το επάγγελμα που μελλοντικά θα ακολουθήσουν.
Τέλος η γενική αποτίμηση για την οικογένεια, είναι ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός νέου, γιατί είναι αυτή που παράγει αξίες από πολύ μικρή ηλικία και αυτό το επιβεβαιώνουν όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι. Έχει κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα στα πρώτα στάδια ζωής ενός ατόμου. Είναι εκείνη που θα τον στηρίξει οικονομικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά σε κάθε δύσκολη στιγμή του. Και αυτή θα είναι κοντά του μέχρι το τέλος της ζωής του, να του παράσχει ασφάλεια και εμπιστοσύνη σε όλα τα εγχειρήματα του και όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι το πιστεύουν και δίνουν εξέχοντα ρόλο στην οικογένεια, μέσα στη ζωή τους, άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο, ανάλογα με τα βιώματα και τις συγκυρίες που έχουν βιώσει μέσα στην οικογένεια. Γιατί ένας χωρισμός ή αποχώρηση για να βρεθεί επάγγελμα αλλάζει άρδην τις οικογενειακές σχέσεις. Οι [3]νέοι ενήλικοι έχουν να αντιμετωπίσουν δυο βασικές προκλήσεις, όσον αφορά την ανάπτυξη και την κοινωνικοποίηση τους, που σχετίζονται με την εργασία και την αγάπη. Οι άνθρωποι επηρεάζονται σημαντικά από τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς που σχετίζονται με την ηλικία και συνήθως ρυθμίζουν τα προσωπικά τους ρολόγια σύμφωνα με τον κοινωνικό ρόλο.
[1] Michael Hughes, Carolyn J. Kroehler, επιμ. Θεόδωρος Ιωσηφίδης, κοινωνιολογία οι βασικές έννοιες, κριτική, 2007, Αθήνα, σελ. 519-521.
[2] Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν είχαμε ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Ελλάδα.
[3] Michael Hughes, Carolyn J. Kroehler, επιμ. Θεόδωρος Ιωσηφίδης, κοινωνιολογία οι βασικές έννοιες, κριτική, 2007, Αθήνα, σελ. 209.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου